grote sneeuw, zonnenwende en hitte in de winter

Beste lezer,

Zoals je misschien al hebt kunnen zien, is mijn website vernieuwd. Voor jou gaat er niet veel veranderen. In de toekomst zal ik de nieuwsletter in vorm van blog-berichten sturen en niet meer als pdf-versie zoals je gewend bent.
Met veel plezier stuur ik je bij deze het eerste officiële blogbericht.

Ik wens je een hele fijne kerstperiode en alvast een gelukkig nieuw jaar!
Jutta

Tussen de ‘Grote Sneeuw’ en de ‘Zonnenwende’

Op 8 december begon volgens de Chinese kalender de zogenaamde ‘grote sneeuw’. Dit heeft betrekking op de weersomstandigheden in het Noorden van China waar rond die tijd hevige sneeuwval begint.

Energetisch gezien komen we nu terecht bij het allerdiepste yin: op 22 december vindt de winterzonnewende plaats.

Op het noordelijke halfrond is dit de kortste dag van het jaar en de langste nacht. Vanaf nu begint het yang te groeien.

Dit betekent trouwens niet dat het vanaf nu direct weer warmer wordt: het yin is nog steeds erg aanwezig!

Hier een paar tips voor deze periode van het jaar:

• In januari volgt nog de zogenaamde ‘grote kou’.      Dat wil zeggen dat we nog steeds ons lichaam moeten beschermen tegen te      veel afkoeling. Het yang heeft bijzonder veel aandacht en zorg nodig, net      als een kiempje van een plantje.
• Ter bescherming tegen afkoeling is het aan te      raden om door te gaan met het eten van licht verwarmende en krachtgevende      voeding.
• Houd je voeten, de onderrug en het hoofd warm. Via      het hoofd kan het lichaam anders te veel warmte verliezen zodat het      immuunsysteem wordt verzwakt.
• Een overmaat aan rauw, tropisch fruit zoals      kiwi’s, bananen en meloen kun je beter vermijden. Ga voor compote,      stoofperen, appels uit de oven.
• Eet veel gekookte gerechten met mild-verwarmende      ingrediënten. Denk aan kruidnagel, laurierblad, jenerverbessen. 

Waak voor hitte in de winter

De winter is een periode waar koude overheerst en ons wei-qi zich naar de diepere lichaamsniveaus terug trekt. Wei-qi is verantwoordelijk voor een goed functionerende afweer.
De winter is tevens een periode om te regenereren, terug te kijken op het afgelopen jaar en kracht te verzamelen voor de komende maanden. (Het jaar 2014 staat trouwens onder invloed van het sprankelende en financieel betrouwbare hout-paard. Meer hierover volgt eind januari tijdens het officiële begin van het Chinese nieuwe jaar.)
Omdat de winter zo koud is en we te maken kunnen krijgen met infecties, denken veel mensen dat ze nu veel thermisch verwarmende voedingsmiddelen moeten gebruiken.

Met name mensen die last hebben van koudekenmerken (koude handen en voeten, overdag veel moeten plassen, ’s nachts moeten plassen, vaak verkouden zijn) proberen via de voeding veel hitte toe te voegen. Gember, chili en kerrie worden volop aan de gerechten toegevoegd.
In eerste instantie lijkt dit ook logisch, want in een koude omgeving en bij koudekenmerken vraagt je lichaam volgens de zienswijze van de 5-elementenvoeding juist om meer verwarmende ingrediënten.
In dit blogbericht wil ik graag een kleine nuancering maken. Want in de praktijk is het allemaal wat ingewikkelder.
Het klopt inderdaad dat er veel mensen zijn die last hebben van koudekenmerken. Volgens de TCM-terminologie spreek je dan van een yang-deficiëntie. Maar – en hier komt een heel grote maar – ik kom bijna geen mensen tegen die uitsluitend (!) een yang-deficiëntie hebben. De overgrote meerderheid toont ook (!) kenmerken van een yin-deficiëntie. Een yin-deficiëntie geeft klachten zoals ’s nachts zweten, hoge bloeddruk, slapeloosheid, zich onder tijdsdruk voelen, geen rust kunnen nemen, warme handpalmen en warme voeten.
Dat wil zeggen veel mensen die kenmerken van een yang-deficiëntie hebben tegelijkertijd ook kenmerken hebben van een yin-deficiëntie. Ik geef even een voorbeeld: een persoon kan overdag last hebben van ijskoude voeten (yang-deficiëntie) en vervolgens ’s nachts wakker worden omdat hij/zij het in eens ontzettend gaat zweten (yin-deficiëntie). Iemand kan last hebben van opvliegers (yin-deficiëntie) en moet ’s nachts het bed uit om te gaan plassen (yang-deficiëntie).
In de termen van de TCM betekent dit dat beide kanten – de yinne en de yange kant van het lichaam – verzwakt zijn.
Hoe komt het tot deze onbalans?
Er zijn altijd diverse en individuele oorzaken maar op basis van wat ik in mijn praktijk zie, zijn twee centrale leefstijlfactoren van belang.
Ten eerste laten we te veel koude in ons lichaam: we eten te veel thermisch afkoelende voedingmiddelen zoals banaan, yoghurt, komkommer en eten te weinig warme en voedzame maaltijden. Veel mensen lukt het niet eens om één keer per dag warm te eten. Dit gaat ten koste van onze yang.
Aan de andere kant nemen we niet genoeg rust. We slapen te weinig en haasten ons vervolgens met een moe hoofd door de dag. Vaak pushen we onze prestaties ook nog met koffie of sigaretten. Dit allemaal gaat ten koste van onze yin.
Het is dus niet ongewoon dat je last kunt hebben van beide deficiënties.

Hieronder volgen een paar tips hoe je je yang kunt opbouwen zonder je yin verder te verzwakken:

• Verminder of vermijd kaneel, gedroogde gember, chili, kerrie en andere extreem verhittende kruiden en specerijen. Deze kruiden en specerijen zijn voor af en toe gebruik prima maar gebruik ze niet dagelijks.
• De winter is een periode waarin je je naar binnen keert en terug trekt. Hiervoor is een overmaat van de pittige smaak niet de juiste keuze: pittig heeft juist een expansieve en naar buiten gerichte werking. Licht zure, bittere en zoute voedingsmiddelen daarentegen ondersteunen de naar binnen gerichte energetische werking die past bij de winter.
• Vermijd koffie, yogi-thee classic, zwarte thee en een overmaat aan groene thee. Deze drogen te sterk uit.
• Let met name op met gember-thee: deze thee heeft een te sterk verwarmend en uitdrogend effect.
• Geef je lichaam wél warmte door meer te gaan koken, door langere kookmethoden te gebruiken (zoals stoven en bakken in de oven).